تری سدیم فسفات :
تری سدیم فسفات یا TSPیک جز غیر آلی با فرمول شیمیایی Na3PO4 است .طبیعت جامد کریستالی سفید رنگ دارد . به شدت در آب محلول است و یک محلول قلیائی تولید می کند.
خواص شیمیایی و فیزیکی :
جرم مولکولی :۱۶۳٫۹۳۹ گرم بر مول
دانسیته :۲٫۵۳۶گرم بر سانتی متر مکعب در ۱۷٫۵ درجه سانتی گراد برای خشک
۱٫۶۲گرم بر سانتی متر مکعب در ۲۰ درجه سانتی گراد برای ۱۲ آبه
نقطه ذوب :۱۵۸۳درجه سانتی گراد برای خشک
۷۳٫۴درجه سانتی گراد برای ۱۲آبه
حللالیت در۱۰۰میلی لیتر آب نوع خشک به گرم:۵٫۴در صفر درجه سانتی گراد
۱۲در ۲۰درجه سانتی گراد
۱۴٫۵در ۲۵ درجه سانتی گراد
۲۳٫۳در ۴۰درجه سانتی گراد
۹۴٫۶در ۱۰۰درجه سانتی گراد
حللالیت در۱۰۰میلی لیتر آب نوع ۱۲آبه گرم:۲۸٫۳در ۲۰ درجه سانتی گراد
حللالیت :نامحلول در کربن دی سولفور و اتانول
روش تولید تری سدیم فسفات :
تری سدیم فسفات با خنثی سازی اسید فسفریک با استفاده از کربنات سدیم انجام می گیرد . در ابتدا دی سدیم هیدروژن فسفات تولید می شود. ودر ادامه دی سدیم هیدروژن فسفات با سدیم هیدروکسید واکنش می دهد تا تری سدیم فسفات و آب تولید شود.
Na2CO3+H3PO4→Na2HPO4+CO2+H2O
Na2HPO4+NaOH→Na3PO4+H2O
موارد استفاده تری سدیم فسفات:
تری سدیم فسفات در ابتدا به طور وسیعی در فرمولاسیون صابون ها و دترجنت ها استفاده می شد .و نقش عمده آن به به عنوان عامل تمیز کننده است . pHمحلول یک درصد آن ۱۲است و به اندازه کافی قلیائی است تا در ترکیب با سورفکتانت ها ‚گریس ها و روغن ها را صابونی کند .به علت قبمت پائین در بتون ها استفاده می شود.
TSP همچنان در فرمولاسیون شوینده ها استفاده می شود ولی حدود ۵۰ سال است که در امریکا و بعضی کشورهای جهان مصرف آن محدود شده است .
گرچه این ماده به عنوان جز فعال تمیز کننده در قرص های کاسه توالت استفاده می شودولی به عنوان جز تمیز کننده در حمام استفاده نمی شود چرا که می تواند باعث لکه انداختن در اتصالات فلزی شود و همچنین دوغاب ماسه را تخریب کند.
این ماده به عنوان شوبنده استفاده می شود.